Қазақстандық ұлттық деректер орталығының

Басты бетЖаңалықтарОрталық жаңалықтары

Соломон аралдары Шарттың дүниежүзілік қабылдануына Тынық мұхиты аймағын жақындата отырып,ЯСЖТШ-ны ратификациялайды

Соломон аралдары мемлекеті ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шартты (ЯСЖТШ) ратификациялап, Тынық мұхиты аймағын ЯСЖТШ Дүниежүзілік қабылдауына бір қадам жақындатты.

Ел Келісімшартқа қол қою үшін ашылғаннан кейін, бір айдан соң, 1996 жылдың қазан айында қол қойды. Сонымен қатар, Соломон аралдары мемлекеті Раротонг Келісімінің қатысушысы – Тынық мұхитының оңтүстігіндегі ядролық қаруды сынауға қатысты алғашқы келісім болып табылады. Шарт елді мекенде екінші ядролық қарусыз аймақ орнатты.

Шарт 2023 жылдың 20 қаңтарында Нью-Йорктегі БҰҰ штаб-пәтерінде ратификацияланды. Салтанатты рәсімге Соломон Аралдарының БҰҰ-дағы Елшісі және тұрақты өкілі Джейн Магуфалу Кабуи Ветара және БҰҰ Заң департаментінің келісім бөлімінің бастығы Дэвид Нанопулос қатысты.

Ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шарт ұйымының (ЯСЖТШ) атқарушы хатшысы Роберт Флойд бұл қадамды жоғары бағалады. «Мен Соломон аралдарын ЯСЖТШ ратификациялаған отбасы ретінде қарсы алғаныма қуаныштымын. Бұл Соломон аралдарының маңызды қадамы және күшті саяси шешімі, оның тарихы ядролық сынақтарға мәңгілікке тыйым салудың маңыздылығын көрсетеді. Мен Соломон аралдарына қауіпсіз әлемді қалыптастырудағы міндеттемелері үшін ризашылығымды білдіремін».

Соломон аралдары бүкіл әлемдегі ядролық сынақтарды тоқтатуға бағытталған ЯСЖТШ-ны ратификациялаған, 177 мемлекет болды.

«Біздің Соломон аралдарымен берік қарым - қатынасымыз бен ынтымақтастығымыз тренингтер өткізуге және тәжірибе мен ақпарат алмасуға негіз болады деп үміттенемін» - деді Р.Флойд.

ЯСЖТШҰ басшысы елге 2022 жылғы қарашада ресми сапармен барды.

Хониару қаласына сапары кезінде, Р.Флойд Сыртқы істер және халықаралық сауда министрлігінің Тұрақты хатшысы Коллин Бекпен кездесті, ол «бейбітшілік үшін халықаралық құқықты күшейту - әр елдің міндеті»-деді.

Сапар барысында басқа шенеуніктермен де кездесулер өтті; олардың кейбіреулері елдің Келісімді ратификациялау үрдісінде шешуші рөл атқарды, соның ішінде полиция, ұлттық қауіпсіздік және түзету қызметі министрі Энтони Веке, Қоршаған орта, климаттың өзгеруі, апаттарды басқару және метеорология министрі Стэнли Софу және парламент спикері Паттесон Оти бар.

Сонымен қатар, Р.Флойд энергетика, тау-кен және Ауылдық электрлендіру министрлігінің Сейсмологиялық обсерваториясының халықаралық мониторинг жүйесіне кіретін және елдің ұлттық деректер орталығы (ҰДО) ретінде тағайындалған 98 көмекші сейсмикалық станциясын (AS98) басқаратын техникалық серіктестерімен кездесті. ҰДО ұлттық техникалық институт болып табылады, оның міндеті үкіметке ЯСЖТШ-ны сақтау мәселелерінде көмек көрсету болып табылады.

«ЯСЖТШ - ның күшіне енуі – біз ширек ғасырдан астам уақыт бойы күткен көптен күткен оқиға және оны соңына дейін жеткізу - біздің бірінші кезектегі міндетіміз, ең алдымен, ядролық қарудың бұрынғы сынақтарынан және олардың зардаптарынан зардап шеккен адамдар, сондай-ақ қауіп-қатерсіз әлемде өмір сүруге құқығы бар болашақ ұрпақтар алдында ядролық соғыс немесе ядролық қаруды әдейі пайдалану немесе кездейсоқ жару», - деді БҰҰ Бас хатшысының орынбасары және қарусыздану бөлімінің өкілі Изуми Накамицу.

Тарихи анықтама

ЯСЖТШ кез келген жерде және кез келген уақытта барлық ортада ядролық қаруды қолдануға тыйым салады. Келісімге міндеттеме бүкіл әлемде дерлік, 186 мемлекет Келісімге қол қойып, 177-сі ратификацияланды. Алайда, ЯСЖТШ күшіне енуі үшін Шартқа 2-Қосымшада аталған барлық 44 мемлекет қол қоюы тиіс, оның ішінде сегіз ел осы уақытқа дейін оны ратификацияламаған.

Шарттың сақталуын бақылау үшін ЯСЖТШҰ бірде-бір сынақ назардан тыс қалмауы үшін халықаралық мониторинг жүйесін (ХМЖ) ұйымдастырды. Қазіргі уақытта әлемде құрылыс аяқталған кезде жоспарланған 337-ден 303 сертификатталған мониторинг нысаны жұмыс істейді. ХМЖ деректері жер сілкінісі, цунами, жанартау атқылауы және климаттың өзгеруі туралы нақты уақыттағы анықтау мен ескертуді қоса алғанда, азаматтық және ғылыми мақсаттарда да пайдаланылуы мүмкін.

Қосымша ақпарат алу үшін, көрсетілген мекен жайға сілтеме жасай аласыз:

La Neice Collins
Senior Public Information Officer
T: +43 1 26030 6540
M: +43 699 1459 6540

ҚР ҰЯО ГЗИ Деректер орталығында Ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шарт ұйымының Дайындық комиссиясының Б жұмыс тобының жетекші мамандарының қатысуымен техникалық кеңес өткізілді.

10 қазанда Қазақстандық ұлттық деректер орталығы Ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шарт ұйымының (ЯСЖТШҰ) сарапшылар делегациясын қабылдады. Орталықта техникалық кеңес пен техникалық экскурсия өтті. Техникалық кеңеске Ұлттық ядролық орталықтың бас директоры Э.Ғ.Батырбеков – ЯСЖТШҰ Б тобының төрағасы, қатысты. ҚР ҰЯО бас директорының орынбасары С.А.Березин, қонақтар: David Bowers (Ұлыбританияның ҰТО), Florian Haslinger (Швейцарияның сейсмологиялық қызметі), Ian Hoffman (радиациялық қауіпсіздік Бюросы, Канада), David Chambers (Ұлыбритания СІМ қорғаныс және халықаралық қауіпсіздік дирекциясы), Helene Ruud (ядролық сынақтарға тыйым салу жөніндегі мониторинг бөлімі, НОРСАР, Норвегия), Laslo Evers (Корольдік метеорологиялық институттың сейсмология және акустика бөлімі, Нидерланды), David McCormack (Табиғи ресурстар, Канада), ҚХДО мамандары қатысты.

Техникалық кеңес өтті. Б жұмыс тобының төрағасы Э.Ғ.Батырбеков Қазақстан жеріне келген барлық қонақтарды жылы қарсы алып, барлығына табысты жұмыс тіледі.

Орталық директоры Наталья Михайловна орталық қызметінің негізгі мынандай бағыттар бойынша

- ҚР ҰЯО ГЗИ және ЯСЖТШҰ қолдау деректері орталығының қызметі;

- осы мониторинг станцияларын Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделеріне пайдалану;

- ғылыми міндеттерде тарихи аналогтық сейсмограммаларды ядролық жарылыстарды сақтау және пайдалану жөніндегі қызмет;

- ғылыми жобалар мен келісімшарттарды орындау туралы баяндама жасады.

Қосымша баяндамашылар Орталықтың техникалық қолдау тобының жетекшісі И.И.Комаров, Орталық директорының орынбасары А.С.Мұқамбаев, талдау және ғылыми зерттеулер тобының жетекшісі И.Н.Соколова болды.

Техникалық кеңесте.

Техникалық қолдау тобының жетекшісі И.И.Комаров

Отырысқа ҚХДО жас мамандары – Абылай Өзбеков, Нұрбек Сейнасинов, Павел Рябенко, Исағали Әсем, Виталий Дубровин қатысты. Олар ЯСЖТШҰ-ның «жас қанат кәсіпқойларының» жұмысына белсене қатысады. Кездесуде олар Норвегияның НОРСАР орталығының өкілі және де осы қызметті жас мамандармен басқаратын Хелен Руудпен танысты. Орталықтың жас мамандарының ЯСЖТШҰ іс-шараларына қатысу жоспарлары белгіленді.

Содан кейін техникалық экскурсия өткізіліп, онда қонақтар орталықтың қызметімен жақынырақ таныса алды.

Орталық директоры Наталья Михайлова қонақтарды ЯСЖТШҰ-ны қолдау мақсатында цифрлық сейсмограммаларды түсіндіру және өңдеу жөніндегі Халықаралық тренинг орталығының жұмысымен таныстырды. Тренинг-Орталық 2010 жылы Норвегия СІМ қаржылай қолдауымен және НОРСАР әдістемелік көмегімен ашылды. Онда Орталық Азияның 5 елінен 150-ге жуық адам оқытылды. Қазір бұл жоба аяқталды.

Тренинг-орталыққа бару.

Хелен Рууд (Норвегия) оқу орталығында.

И. И. Комаров қонақтарға операциялық орталықты таныстырды, ҚР ҰЯО желісінің станцияларынан деректерді жинау және беру жұмыстары туралы айтты.

Техникалық экскурсияда.

Орталықта оператор-талдаушылардың тәулік бойы кезекшілігі жүргізіледі. Шұғыл хабарламалардың сейсмикалық бюллетеньдері, Орталық Азияның өңірлік бюллетені жасалады. Қонақтар деректерді өңдеу қызметімен, деректер орталығының веб-сайтымен танысты. Оларға кезекші оператор-талдаушы Аида Мұқамбаева, ғылыми қызметкер Нұрбек Сейнасинов, орталық директоры Н.Н. Михайлова кеңестер берді.

Деректерді өңдеумен танысу және сейсмикалық бюллетеньдер жасау.

Оператор-аналитиктің жұмыс бөлмесінде.

Қонақтарға әлемнің түрлі сынақ полигондарындағы ядролық жарылыстардың жазбалары бар тарихи сейсмограммалар мұрағаты көрсетілді. И.Н.Соколова зерттеу міндеттеріне арналған мұрағат және сейсмограмма жұмыстары туралы айтты.

Ядролық жарылыстардың тарихи сейсмограммалары мұрағатына бару.

Қорытынды отырыста қонақтар ЯСЖТШ-ны қолдау үшін орталық орындайтын жұмыстардың жоғары деңгейі мен үлкен көлемін атап өтіп, Орталықтың барлық ұжымына табыс тіледі.

Сарапшылар тобы одан әрі Курчатов қаласындағы ұлттық ядролық орталығының институтына, бұрынғы Семей сынақ полигонындағы «Тәжірибе алаңына» барады.