23.01.2024 жылы болған жер сілкінісі туралы жедел ақпарат
2024 жылғы 23 қаңтарда Астана уақыты бойынша 00h 9 min-та Қазақстан аумағындағы сейсмикалық станциялар ең ауыр жер сілкінісін тіркеді. ҚР Ұлттық ядролық орталығының мониторинг желісінің барлық станциялары бұл оқиғаны жазды.
ҚР ҰЯО ГЗИ сейсмикалық ақпаратты жинау және өңдеу орталығының мәліметтері бойынша жер сілкінісінің параметрлері төмендегідей:
Ошақтағы уақыт = 18h09 min 05 sec (Гринвич бойынша 22 қаңтар 2024 ж.)
Ендік 41,23 N
Бойлық Е 78,59
Ошақтың тереңдігі 13 км.
Магнитуда Mb = 7,27
Магнитуда Mw = 7,0
Жер сілкінісінің ошағы Қытай аумағында (Оңтүстік Шыңжаң) Қырғыз Республикасымен шекаралас Көк-Шаал-Тау жотасында болды.
Алматы қаласына дейінгі қашықтық 260 км. 1-суретте жер сілкінісі эпицентрінің орналасу картасы және 1900 жылдан бастап аймақтың тарихи сейсмикасы
1 сурет. 1900 жылдан бастап жер сілкінісі эпицентрлерінің картасы (үйірмелер) және 23 қаңтардағы жер сілкінісінің эпицентрі (жұлдызша).
2-суретте ҚР ҰЯО мониторинг станцияларының желісіне жататын Алматы қаласында орналасқан KNDC сейсмикалық станциясында акселерометрдің жазбасы көрсетілген.
KNDC станциясында алынған жеделдету жазбалары бойынша Алматы қаласындағы аспаптық деректер бойынша сілкіністердің қарқындылығын бағалауға болады. Шығыс-батыс компонентіндегі максималды үдеу 19,8 см/с2 болды, бұл MSK -64 (K) шкаласы бойынша 5 баллға сәйкес келеді.
2 сурет. KNDC компаниясының акселерометрін бағалау нәтижелері (Алматы қ.). Есеп [Kashima T. 2002. ViewWave Help, IISEE, BRI] бағдарламасы бойынша.
Жер сілкінісін Алматы қаласының барлық тұрғындары жоғары қабаттарда, көп қабатты ғимараттардың бірінші қабаттарындаа, жеке үйлерде де сезінді. Люстралар тербеліп, кітаптар мен заттар құлады. Адамдар қорқып пәтерлерден шығып, көліктермен қаладан кетуге тырысты, қаланың негізгі көшелерінде кептелістер пайда болды, халық арасында дүрбелең басталды.
Негізгі итеруден кейін, сол ошақтан кейін пайда болған итерулерден соң, бірден, афтершоктарды тіркеу басталды. 23 қаңтар күні таңертең (негізгі итеруден кейін 10 сағат ішінде) ≥4,0 баллдық 22 қайталанатын жер сілкінісі тіркелді (сурет.3). Әлсіз соққылар 100-ден астам болды. Ең күшті афтершоктың магнитудасы 5,7 болды.
3 сурет. Он сағат ішінде ≥4,0 магнитудасы бар негізгі итеру және афтершок эпицентрлерінің картасы.
ҚР ҰЯО «Подгорное» станциясындағы афтершоктардың жазбалары және басты серпін 4-суретте көрсетіледі.
4 сурет. «Подгорное» станциясындағы афтершоктардың жазбалары. Ең басында-негізгі итеруді жазу. Суреттегі жазбаның жалпы ұзақтығы-8 сағат.
Негізгі итерудің эпицентріндегі сілкіністердің қарқындылығы 8-9 баллға жетті. Ыстықкөл оңтүстік жағалауында 5-6 балл, Алматы қаласы мен қала маңындағы барлық аумақта 5 балл, Бішкек қаласында 3-4 балл бар. Жер сілкінісі Қытайда, Орталық Азия елдерінде (Қырғызстан, Қазақстан, Өзбекстан, Түрікменстан, Тәжікстан), Әзірбайжанда, Үндістанда, Ресейде сезілді.
Орын алған жер сілкінісі ошағының тарихи сейсмикасы дәстүрлі түрде өтежоғары. Магнитудасы 5-тен асатын оқиғаларға арналған картада көптеген жер сілкіністері көрінеді. Тарихи деректерге сүйенсек, 1902 жылғы Қашқар жер сілкінісі болды, ~ 8 магнитудасы бар, оның эпицентрі 23.01.2024 жылғы жер сілкінісі ошағынан оңтүстік-батысқа қарай 200 км жерде орналасқан және болашақта бұл аймақта үлкен жер сілкінісі болады. Бірақ Алматы қаласы үшін олардың әсері жойқын күшке жете алмайды.
Жедел ақпаратты дайындаған:
Орталық директоры, ф-м.ғ.докторы Н.Н.Михайлова
Орталық директорының орынбасары А.С. Мұқамбаев
